وقایع این روز:

1. زیارت امام حسین (علیه السلام )

در شب 15 رجب و روز آن زیارت امام حسین (علیه السلام )¹ و همچنین زیارت مشاهد مشرفه معصومین (علیهم السلام )² مستحب است .

2. وفات حضرت زینب (علیها السلام )

وفات مظلومانه و غریبانه ام المصائب حضرت فاطمه صغرى عقیله بنى هاشم زینب کبرى (علیها السلام ) در شب یکشنبه 15 رجب سال 62 ه‍ به وقوع پیوسته است³ .
در مدت یک سال بعد از واقعه کربلا، زندگانى آن حضرت همراه با اشک و آه و خاطرات اسارت و کربلا سپرى گشت . در عظمت آن مخدره همین بس ‍ که به فرموده صدوق (رحمه الله )، از جانب امام حسین (علیه السلام ) نیابت خاصه داشته است ، و تا هنگامى که بیمارى امام زین العابدین (علیه السلام ) تمام نشده بود، این نیابت ادامه داشت⁴

نام گذارى حضرت

هنگام ولادت جبرئیل از جانب خداوند متعال بر پیامبر (صلى الله علیه و آله ) نازل شد و عرض کرد: ((یا رسول الله ، اسم این دختر را زینب بگذار)). آنگاه جبرئیل گریست . پیامبر (صلى الله علیه و آله ) پرسید: سبب این گریه چیست ؟ عرض کرد: همانا این دختر از آغاز زندگانى تا پایان روزگار در این سراى ناپایدار با رنج و درد و بلا خواهد زیست . گاهى به درد مصیبت شما یا رسول الله مبتلا مى شود، و گاهى در ماتم مادرش و گاهى در مصیبت پدر و گاهى به درد فراق برادرش حسن مجتبى (علیه السلام ) دچار خواهد شد. از همه بالاتر به مصائب کربلا و نوائب دشت نینوا گرفتار مى شود چنانکه مویش سفید و قامتش خمیده خواهد گردید.
این خبر را اهل بیت (علیهم السلام ) شنیدند و اندوهناک و گریان شدند. پیامبر (صلى الله علیه و آله ) صورت بر صورت حضرت زینب (علیها السلام ) نهاد و گریست . حضرت صدیقه طاهره (علیها السلام ) فرمود: یا ابتا، این گریه براى چیست ؟ خداوند دیده هاى تو را نگریاند. فرمود:اى فاطمه ، بعد از من و تو این دختر دچار بلاها و مصائبى مى شود. حضرت صدیقه (علیها السلام ) فرمود: چه ثواب دارد آن کسى که بر دخترم زینب (علیها السلام ) گریه کند؟ آن حضرت فرمود: ((اى پاره تنم واى نور چشمم ، ثواب کسى که بر او و مصائب او گریه کند مانند ثواب کسى است که بر برادرش حسین گریه کند)). سپس نام آن حضرت را ((زینب )) نهاد⁵.
آن حضرت یک سال و چند ماه بعد از واقعه کربلا با قلبى پر از اندوه از مصائب کربلا در خانه خود رحلت فرمودند و در همان خانه دفن شدند. در وفات آن مخدره مظلومه روزهاى 14 رجب و دهم ماه رمضان را هم گفته اند⁶.

3. تغییر قبله

در روز 15 رجب سال 2 ه‍ قبله از بیت المقدس به سوى کعبه تغییر پیدا کرد. این برنامه در نماز ظهر در مسجد بنى سالم مدینه اتفاق افتاد و این مسجد بعد از آن به مسجد ذى القبلتین نامیده شد⁷.

4. خروج از شعب ابى طالب (علیه السلام )

در این روز حضرت ختمى مرتبت (صلى الله علیه و آله ) از شعب ابى طالب (علیه السلام ) خارج شدند⁸.

5. شهادت امام صادق (علیه السلام )

شهادت امام صادق (علیه السلام ) به روایتى در سال 148 ه‍ در چنین روزى بوده است⁹ .

1. فیض العلام : ص 307 - 308. مصباح المتهجد: ص 741. قلائد النحور: ج رجب ، ص 145. مصباح کفعمى : ج 2 ص 599.
2. مسار الشیعه : ص 35.
3. زینب الکبرى (علیها السلام ) (نقدى ): ص 114. معالى السبطین : ج 2 ص 225.
4. شجره طوبى : ج 2 ص 392.
5. ریاحین الشریعه : ج 3 ص 38 - 39.
6. الوقایع و الحوادث : ج 1 ص 113.
7. مسار الشیعه : ص 35. وقایع الایام : ج 1 ص 155. فیض العلام : ص 308. قلائد النحور: ج رجب ، ص 151. مصباح کفعمى : ج 2 ص 598. مصباح المتهجد: ص 742. بحار الانوار: ج 98 ص 345.
8. مصباح المتهجد: ص 741. فیض العلام : ص 308. قلائدالنحور: ج رجب ، ص 145. مصباح کفعمى : ج 2 ص 599. بحار الانوار: ج 97 ص 598.
9. اعلام الورى : ج 1 ص 514. روضه الواعظین : ج 1 ص 212.

وقایع این روز:

_مرگ معتمد عباسى

در این روز در سال 279 ه‍ المعتمد على الله احمد بن متوکل ملقب به معتمد به جهنم واصل شد. علت مرگ او این بود که در کنار نهرى در حال عیش و نوش بود و در اثر نوشیدن زیاد شراب یا زهرى که توسط پسر برادرش در شراق او ریخته بودند، شکمش ترکید¹ به قول دیگر او در 18 رجب به درک واصل شد².
معتمد در 23 سال خلافتش لذت و ملاهى را اختیار کرده بود و امورات مملکت به دست برادرش احمد موفق بود. بعد از او پسرش احمد معتضد کارهاى پدر را انجام مى داد تا عمویش معتمد را از سر راه برداشت و خود به خلافت رسید.
از کبائر جرائم اعمال معتمد، مسموم کردن آقا و مولایمان حضرت امام حسین عسکرى (علیه السلام ) است . صدوق (رحمه الله ) مى فرماید: معتمد چندین بار امام عسکرى (علیه السلام ) را حبس کرد.

1. قلائد النحور: ج رجب ، ص 142.

2. تتمه المنتهى : ص 360.

وقایع این روز:

1. ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام )¹

اولین امام مؤ منین و خلیفه الله بلافصل بعد از رسول الله خاتم النبیین (صلى الله علیه و آله )، برادر، پسر عمو، وزیر و داماد او سید الوصیین امیر المؤ منین على بن ابى طالب (علیه السلام ) در روز جمعه 13 رجب در بیت الله الحرام ، داخل کعبه معظمه به دنیا آمد، که قبل از او و بعد از او مولودى در آنجا بدنیا نیامده و نخواهد آمد².
اسم شریفش على (علیه السلام ) است . صاحب کتاب الانوار مى گوید: على بن ابى طالب (علیه السلام ) در کتاب خدا 300 اسم دارد³. مشهور ترین القاب آن حضرت امیر المؤ منین است و ابن شهر آشوب بیش از 850 لقب براى آن حضرت ذکر نموده است⁴ .

القاب امیر المؤ منین (علیه السلام )

مشهور ترین کنیه هاى آن حضرت ابوالحسن (علیه السلام ) است . اضافه بر اسامى و القابى که آن حضرت در کتابهاى مختلف آسمانى به زبانهاى مختلف دارند... چه اینکه آن حضرت نزد اهل آشمان معروف به شمساطیل است . در زمین جمحائیل ، در لوح قنسوم ، در قلم منصوم ، در عرش معین ، نزد رضوان امین است ، زند حور العین اصب است ، در صحف ابراهیم (علیه السلام ) حزبیل است ، در عبرانیه بلقیاطیس ، در سریانیه شروحیل ، در تورات ایلیا، در زبور اریا، در انجیل بریا، در صحف حجر عین ، در قرآن على است⁵ .

والدین امیر المؤ منین (علیه السلام )

پدر والا مقام آن حضرت ، سید بطحاء حضرت ابوطالب (علیه السلام )⁶، و مادر آن حضرت فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف ، بانوى حرم حضرت ابوطالب (علیه السلام ) است که انوار امامت و ولایت اولا از آن خزانه عصمت و گنجینه حیاء و عفت به ظهور آمده و اولین هاشمیه اى است که چنین اختر فروزنده اى آورد.
آن حضرت نه تنها مادر امیر المؤ منین (علیه السلام ) بود، بلکه بعد از وفات عبد المطلب (علیه السلام ) - که شش یا هشت سال از سن مبارک پیامبر (صلى الله علیه و آله ) گذشته بود و آن حضرت به ابوطالب (علیه السلام ) سپرده شده بود - فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) در حق پیامبر (صلى الله علیه و آله ) مادرى مى کرد و همیشه او را بر فرزندان خود مقدم مى داشت و همه روزه از آن حضرت علامات نبوت را مشاهده مى نمود و و پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله ) آن حضرت را مادر خطاب مى کرد⁷.
همچنین بعد از رحلت حضرت خدیجه کبرى (علیها السلام )، پیامبر (صلى الله علیه و آله ) فاطمه الزهرا (علیها السلام ) را به فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) سپردند. ایشان براى آن حضرت مادرى مى کرد و در دامان عزت خود آن مستوره دو جهان را با جان و دل سرپرستى مى کرد تا زمانى که از دنیا رفت⁸ .
آن حضرت در سال چهارم هجرى در مدینه طیبه از دنیا رفت ، و در بقیع مدفون شد. هنگامى که امیر المؤ منین (علیه السلام ) خبر فوت والده اش را به پیامبر (صلى الله علیه و آله ) دادند آن حضرت فرمودند: ((او مادر من بود)). بعد عمامه و لباسش را داد که فاطمه (علیها السلام ) را به آنها کفن کنند و خود حضرت بر جنازه نماز خواند و چهل تکبیر گفتم )). بعد در قبر خوابید و هنگام دفن او را تلقین فرمود و درباره او دعا کرد⁹.

نور امیر المؤ منین (علیه السلام ) در اصلاب پدران

حدیث ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام ) هم دلالتى بر صلابت ایمان فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) مادر آن حضرت دارد¹⁰. نورى که از عرض پروردگار آمده بود، در انبیاء و اوصیاء یکى بعد از دیگرى منتقل شده تا به عبد المطلب (علیه السلام ) رسید و بعد آن نور دو قسم شد. نورى در پیشانى مبارک عبد الله (علیه السلام ) پدر بزرگوار پیامبر (صلى الله علیه و آله ) که آن نور بعدا به پیشانى آمنه (علیها السلام ) و سپس در صورت مبارک خاتم الانبیاء (صلى الله علیه و آله ) منتقل شد. نصف دیگر نور در پیشانى مبارک ابوطالب (علیه السلام ) قرار گرفت .
خداوند به ابوطالب (علیه السلام ) چند فرزند عطا فرمود: عقیل ، طالب ، جعفر، فاخته یا ام هانى ، جمانه و على امیر المؤ منین (علیه السلام ). هنگامى که خداوند على (علیه السلام ) را به ابوطالب و فاطمه بنت اسد (علیهم السلام ) داد، آن نور در صورت فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) درخشندگى مى کرد.

محل ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام )

مکان ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام ) اشرف بقاع یعنى حرم است . اشرف اماکن حرم مسجد است ، و اشرف بقاع مسجد کعبه است . مولودى جز آن حضرت در آن مکان بدنیا نیامده است ، آن هم در سید ایام روز جمعه ، در ماه حرام و در بیت الحرام¹¹ !!
امیر المؤ منین (علیه السلام ) سه روز چشم مبار را باز نکرد، او را خدمت پیامبر (صلى الله علیه و آله ) آوردند. آنجا بود که چشم باز کرد. آن حضرت فرمود: ((او مرا مخصوص به نظر خود قرار داد و من او را مخصوص به علم خویش قرار دادم¹² )). سپس آن حضرت را در آغوش کشید به منزل ابوطالب (علیه السلام ) آورد¹³.

پیشگویى از ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام )¹⁴

جابر بن عبد الله انصارى مى گوید: راهبى بود به نام ((مثرم بن رعیب )) که 190 سال عبادت کرد بود، ولى حاجتى از خدانخواسته بود. روز از خداوند خواست یکى از اولیائش را به او بنمایاند. خداوند متعال جناب ابوطالب (علیه السلام ) را نزد او فرستاد و بعد از آن که راهب دانست این آقا چه کسى است ، به آن حضرت بشارت داد که اى ابوطالب ، خداوند به تو پسرى عنایت مى فرماید که او ولى خداست و اسم شریف او على است . هنگامى که او را درک کردى سلام مرا به او برسان و به او بگو که مثرم راهب ، اقرار مى کند به وحدانیت خدا و به ولایت تو یا امیر المؤ منین (علیه السلام ) شهادت مى دهد.
هنگام رفتن جناب ابوطالب (علیه السلام ) خرما و انگور و انار بهشتى میل فرمودند و به منزل آمدند. فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) بانوى حرم جناب ابوطالب (علیه السلام ) هم خرمایى که پیامبر (صلى الله علیه و آله ) به آن حضرت داده بودند میل فرمود. پیامبر (صلى الله علیه و آله ) فرموده بودند: این خرما را کسى مى خورد که مقر به توحید و نبوت من باشد.
بعد از آنکه پدر و مادر آن حضرت ، میوه هاى بهشتى را میل فرمودند وجود حضرت مولى الموحدین على بن ابى طالب (علیه السلام ) به وجود آمد. هنگامى که فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) حامل آن وجود شریف شد، به زیبایى و نورانیتش افزوده شد.

انعقاد نطفه امیر المؤ منین (علیه السلام )¹⁵

هنگامى که وجود شریف آن حضرت در بطن فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) قرار گرفت در مک زلزله شد، و قریش بتها را به کوه ابوقبیس آوردند، ولى زلزله بیشتر شد و بتهابه رو افتادند. آنان به ابوطالب (علیه السلام ) پناه بردند، و آن حضرت بالاى کوه آمد و فرمود: ((مردم در این شب اتفاق مهمى افتاده است . خداوند خلقى را آفریده که اگر از او اطاعت نکنید اقرار به ولایت او ننمایید و شهادت به امامت او ندهید این زلزله ساکن نمى شود. پس به اطاعت و ولایت و امامت او اقرار کنید)). سپس در حالى که اشک مى ریخت دستان مبارک را بلند نمود و فرمود: ((پروردگار من و آقاى من ، تو را مى خوانم به محمدیت پسندیده و علویت بلند مرتبه و به فاطمیت درخشنده و نورانى که بر سرزمین تهامه به رحمت و مهربانى خویش لطف بفرمایى )). دیگران آمین گفتند. دعا که تمام شد زلزله پایان یافت . عربها در زمان جاهلیت تاگرفتار مى شدند این دعا را مى خواندند و گرفتارى برطرف مى شد.
جعفر بن ابى طالب (علیهم السلام ) صداى آن حضرت را از شکم مادر شنید و بیهوش شد. همچنین فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) به قصد طواف گرد خانه خدا مى رفت ، ولى ناگهان آن حضرت از داخل شکم دو پاى خود را به شدت فشار مى داد و نمى گذاشت مادرش به محلى که بتها نصب شده اند نزدیک شود، و حال آنکه مادرش براى عبادت خانه خدا را طواف مى کرد. زمانى دیگر، بتها در مقابل آن فرزند بدنیا نیامده به صورت به زمین مى افتادند. شیر درنده طائف در برابر ابوطالب (علیه السلام ) تعظیم کرد. هنگامى که آن حضرت على را جویا شد شیر گفت : شما پدر اسد الله و کمک محمد پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله ) و مربى شیر خدا هستى .

مادر امیر المؤ منین (علیه السلام ) در کعبه

شب جمعه سیزدهم رجب بانوى بزرگوار ابوطالب (علیه السلام ) احساس ‍ درد کرد، ولى با قرائت نامى مخصوص آرامش پیدا کرد. هنگامى که جناب ابوطالب (علیه السلام ) خواست زنانى از قریش را براى کمک فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) بیاورد، از گوشه خانه ندایى رسید: ((اى ابوطالب ، صبر کن چرا که دست نجس نباید ولى خدا را لمس کند)).
صبح هنگام فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) ندایى شنید: ((اى فاطمه به خانه ما بیا)). ابوطالب (علیه السلام ) و پیامبر (صلى الله علیه و آله ) آن حضرت را به مسجد الحرام آوردند. عباس بن عبد المطلب که به همراه جماعى در مسجد نشسته بودند، دیدند که فاطمه (علیها السلام ) وارد مسجد الحرام شد و در مقابل کعبه ایستاد و نگاهى به سوى آسمان نمود و چنین فرمود: ((پروردگارا، من به تو و به پیامبران و کتابهایى که از جانب تو آمده اند ایمان دارم . من کلام جدم ابراهیم خلیل را تصدیق مى کنم و او بوده که این خانه را بنا کرد، و به حق فرزندى که در شکم من است و با من سخن مى گوید و با گفتارش با من انس مى گیرد، و من یقین دارم که یکى از آیات و نشانه هاى توست ، که این ولادت را بر من آسان فرمایى¹⁶ )).
ناگهان حاضرین در مسجد الحرام دیدند که دیوار پشت آن سمتى که در کعبه است شکافته شد و فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) داخل شد. هر چه کردند قفل در کعبه را باز کنند ممکن نشد، و دانستند که حکمت خداوند در کار است¹⁷ .
فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) مى فرماید: هنگامى که داخل کعبه شدم دیدم حوا، ساره ، آسیه مادر موسى بن عمران و مریم مادر عیسى آمدند. آنان به من سلام کردند: السلام علیک یا ولیه الله و در مقابلم نشستند.
آنچه در ولادت خاتم الانبیاء (صلى الله علیه و آله ) انجام دادند در ولادت على بن ابى طالب (علیه السلام ) نیز انجام دادند، چه اینکه فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) در هنگام ولادت پیامبر (صلى الله علیه و آله ) حضور داشت و به ابوطالب (علیه السلام ) ماجرا را خبر داد. حضرت ابو طالب (علیه السلام ) قبلا به او فرموده بود: ((30 سال صبر کن تا خدا مولودى به تو عنایت کند مثل خاتم الانبیاء (صلى الله علیه و آله ) مگر در نبوت که وصى و وزیر او خواهد شد¹⁸)).

روز ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام )

روز جمعه على بن ابى طالب (علیهم السلام ) مانند خورشید بر روى سنگ سرخ در گوشه راست کعبه طلوع فرمود. همین که قدم بر زمین کعبه نهاد، به سجده افتاد و دستها را سوى آسمان بلند نمود و فرمود: اشهد ان لا اله الا الله ، و اءن محمدا رسول الله و اشهد ان علیا ولى محمد رسول الله ، بمحمد یختم الله النبوه و بى یختم الوصیه و انا امیر المؤ منین : ((شهادت مى دهم که خدایى جز الله نیست و محمد (صلى الله علیه و آله ) پیامبر خداوند است و على وصى محمد رسول الله (صلى الله علیه و آله ) است . به محمد نبوت ختم مى شود و به من وصایت کامل و تمام مى شود و منم امیر المؤ منین¹⁹ )). سپس فرمود: جاء الحق و زهق الباطل : ((حق آمد و باطل رفت )).
در این هنگام که وجود سرپا جودش پاى بر این عرصه خاکى نهاده بود، بتهایى که در کعبه بود به صورت به زمین افتادند و آسمانها نورانى شد. شیطان فریاد برآورد:
((واى بر بتها و بت پرستان از این فرزند))!

سخنان امیر المؤ منین (علیه السلام ) پس از ولادت

آنگاه سلام بر زنان بهشتى نمود و حال آنان را پرسید. بانوان بهشتى او را در آغوش گرفتند و حضرت با آنان تکلم فرمودند. هنگامى که حضرت حوا (علیها السلام ) او را در آغوش گرفت ، آن حضرت فرمود: ((سلام بر تواى مادر، حوا))! حوا (علیها السلام ) پاسخ داد: سلام بر تو پسرم ! على بن ابى اطالب (علیه السلام ) از حال حضرت آدم پرسید. حوا (علیها السلام ) پاسخ داد: غرق در نعمتهاى خداوند است و در جوار پروردگار متنعم است . در این هنگام که آن حضرت داخل کعبه بود ابوطالب (علیه السلام ) در کوچه و بازار صدا مى زد: بشارت باد شما را که ولى خدا ظاهر شده است ، همان کسى که وصایت به او تمام و کمال مى شود²⁰.
بعد از رفتن زنان بهشتى ، پیامبران الهى حضرت آدم ، حضرت نوح ، حضرت ابراهیم ، حضرت موسى ، حضرت عیسى (علیهم السلام ) آمدند. امیر المؤ منین (علیه السلام ) با دیدن آنان حرکتى نمود و تبسم فرمود و آن بزرگواران بر حضرتش سلام کردند: ((سلام بر تواى ولى خدا و خلیفه پیامبر خدا)).
حضرت در جواب فرمود: ((علیکم السلام و رحمه الله و برکاته )). و جداگانه بر هر یک سلام نمودند. آن بزرگواران یکى بعد از دیگرى او را در آغوش گرفتند و بوسیدند و زبان به مدح او گشودند و رفتند. سپس ملائکه آمدند و او را به آسمانها بردند، و باز آوردند و بردند و هر بار کلماتى مخصوص در فضایل و مناقب حضرت مى فرمودند²¹.
فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) مى فرماید: با دوم در حالتى آن حضرت را آوردند که او را در حریر سفید بهشتى پیچیده بودند و به من گفتند: ((او را از چشم بینندگان حفظ کن که ولى رب العالمین است . بدانکه وارد بهشت نمى شود مگر کسى که ولایت او را بپذیرد و امامت و ولایت او را تصدیق کند. خوشا به حال آن که تابع اوست و واى بر کسى که از او رویگردان شود. مثل او چون کشتى نوح است . هر که به آن پیوست نجات مى یابد و هر که از آن باز ماند غرق مى شود و سقوط مى کند)). سپس در گوش او مطلبى گفتند که من نفهمیدم . بعد او را بوسیدند و برخاستند و بیرون رفتند و من ندانستم از کجا خارج شدند²².

سه روز در کعبه

فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) بعد از سه روز که مهمان الهى بود فرزند مبارک و محترم خود را در آغوش گرفته آماده خروج از کعبه شد که هاتفى غیبى چنین ندا داد: ((اى فاطمه ، نام این مولود را على بگذار، چرا که من خداى على اعلى هستم . من نام او را از نام خود گرفته ام ، و او را ادب آموخته ام و امر خود را به او سپرده ام ، و او را بر غوامض علم خود آگاهى داده ام ، او در خانه من بدنیا آمده است . او اول کسى است که بر فراز خانه من اذن مى گوید، و بتها را مى شکند، و آنها را زا بالاى کعبه به صورت مى اندازد. خوشا بحال کسى که او را دوست مى دارد و از او اطاعت مى کند و او را یارى مى نماید. واى بر کسى که بغض او را دارد و از او سرپیچى مى کند و او را خوار مى نماید و حق او را انکار مى نماید))²³.
در این سه روز در هر محفلى سخن از ولادت این مولود مبارک و استثنایى بود، بخصوص باز نشدن قفل در کعبه ، شکافته شدن دیوار کعبه در روز و دیدن آن توسط کفار، این مطلب را به صورت یک مسئله عمومى در آورده بود.

طلوع نور على (علیه السلام ) در آغوش پیامبر (صلى الله علیه و آله )

صبح روز چهارم در مقابل دیدگان به انتظار نشسته ، ناگهان دیوار کعبه از مکان قبلى شکاف برداشت به حدى که فاطمه بنت اسد (علیه السلام ) با فرزند عزیزش از آنجا خارج شدند. مردم همه نگاه مى کردند و قبل از سؤ ال کسى ، فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) از بعضى وقایع داخل خانه خبر داد و از عظمت آن مولود و غذاهاى بهشتى و اینکه نام این حضرت به نداى آسمانى على (علیه السلام ) است .
ابو طالب (علیه السلام ) و پیامبر (صلى الله علیه و آله ) پیش آمدند، و فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) با مولود پیش آمد. حضرت مولى الموالى على (علیه السلام ) فرمودند: السلام علیک یا ابه و رحمه الله و برکاته . ابوطالب (علیه السلام ) فرمود: و علیک السلام یا بنى و رحمه الله و برکاته ، و آن حضرت را در آغوش گرفت²⁴ . امیر المؤ منین (علیه السلام ) چشمان مبارک به صورت پیامبر (صلى الله علیه و آله ) باز کرد و تبسم فرمود و خود را حرکتى داد و فرمود: السلام علیک و رحمه الله و برکاته ، مرا در آغوش بگیر.
پیامبر (صلى الله علیه و آله ) پاسخ سلامش را داد و آن حضرت را در آغوش ‍ گرفت ، و بوسید و دست در دست او گذاشت . آنگاه امیر المؤ منین (علیه السلام ) دست راست بر گوش نهاد و اذان و اقامه فرمود و به یگانگى خداوند عزوجل و نبوت پیامبر (صلى الله علیه و آله ) شهادت داد²⁵. سپس از پیامبر (صلى الله علیه و آله ) براى قرائت کتب آسمانى اجازه خواست . بعد از آنکه پیامبر (صلى الله علیه و آله ) اجازه فرمود، سینه را صاف کرد و آنچه در صحف حضرت آدم و نوح و ابراهیم و موسى و عیسى (علیهم السلام ) بود قرائت فرمود. سپس شروع به قرائت قرآن نمود که هنوز نازل نشده بود. آن حضرت سوره مبارکه مؤ منون را آغاز کرد: قد افلح المؤ منون .... سپس در حالتى که آن حضرت در آغوش رسول الله (صلى الله علیه و آله ) بود به خانه ابوطالب (علیه السلام ) بازگشتند²⁶.
فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) مى فرماید: هنگامى که از کعبه خارج شدم و فرزند را نزد پیامبر (صلى الله علیه و آله ) گذاشتم ، آن حضرت با زبان مبارک دهان على (علیه السلام ) را باز کرد و او را با آب دهان مبارک تحنیک کرد و اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ آن حضرت گفت و فرمود: ((این مولودى است که بر فطرت بدنیا آمده است ²⁷)).
در روز سوم ولادت حضرت یا روز سوم خروج از کعبه و در بعضى اقوال دهم ذى الحجه ، حضرت ابوطالب و قبلا هفت بار کعبه را طواف کنید و بعد بر فرزندم على (علیه السلام ) سلام کنید²⁸)).

کودکى على (علیه السلام ) با پیامبر (صلى الله علیه و آله )

امیر المؤ منین (علیه السلام ) درباره دوران کودکى خود و همراه بودن با پیامبر (صلى الله علیه و آله ) چنین مى فرمایند: به هنگام کودکى ، پیامبر (صلى الله علیه و آله ) مرا به دامان مى گرفت ، و به سینه مى چسباند. غذا را مى جوید و به دهانم مى گذارد. از بوى خوش خویش به مشام جانم مى بویانید. او در گفتارم دروغ و در کردارم اشتباه و نادانى نیافت . خداوند پیامبر (صلى الله علیه و آله ) را از هنگام شیر خوارگى با بزرگترین فرشتگان همراه کرد، تا شبانه روز او را در راه بزرگواریها و نیکیهاى جهان رهنمون باشد. من نیز از پیامبر (صلى الله علیه و آله ) پیروى مى کردم تا چنانکه کودک شیر خوارى از مادر فرمان مى برد و از کردارهاى او پیروى مى کند. هر سال به کوه حرا مى رفت ، و در این هنگام هیچ کس جز من او را نمى دید²⁹.

1. ارشاد مفید: ج 1 ص 5. اعلام الورى : ج 1 ص 306. تهذیب شیخ طوسى : ج 6 ص 19. مصباح کفعمى : ج 2 ص 599. بحار الانوار: ج 97 ص 383. مستدرک حاکم : ج 3 ص 180. مناقب خوارزمى : ص 12 - 13. اسد الغابه : ج 5 ص 517. مصباح المتهجد: ص 741 - 754. کشف الغمه : ج 1 ص 59. مناقب ابن شهر آشوب : ج 3 ص 353. زاد المعاد: ص 21.
2. حاکم در مستدرک مى گوید: اخبار متواتر است در اینکه فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) حضرت امیر المؤ منین على بن ابى طالب (علیه السلام ) را در داخل کعبه به دنیا آورده است : ج 3 ص 483. احمد بن عبد الرحیم دهلوى مشهور به شاه ولى (پدر عبد العزیز دهلوى که کتاب التحفه الاینى عشریه را نوشته است ) در کتاب ((ازاله الخفاء)) مى گوید: اخبار متواتر است در اینکه فاطمه بنت اسد (علیها السلام ) امیر المؤ منین (علیه السلام ) را در داخل کعبه در روز جمعه 13 رجب 30 سال بعد از عام الفیل به دنیا آورده است ، وکسى قبل از آن حضرت و بعد از آن حضرت در آن مکان به دنیا نیامده است . الغدیر: ج 6 ص 22. زاد المعاد: ص 21. کلمات بزرگان شیعه در این باب زیادتر از آن است که در این مختصر ذکر شود. به جلد 6 الغدیر تحت عنوان ((ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام ) فى الکعبه )) مراجعه شود. مدارکى از کتب اهل خلاف که دلالت دارد ولادت امیر المؤ منین (علیه السلام ) در داخل کعبه بوده است : کتاب الحسین (علیه السلام ): ج 1 ص 16. مروج الذهب : ج 2 ص 2. تذکریه خواص الامه : ص 7. الفصول المهمه : ص 14. السیره النبویه : ج 1 ص 150. مطالب السؤ ل : ص ‍ 11. محاضره الاءوائل : ص 120. نزهه المجالس : ج 2 ص 204. نور الابصار: ص 76. کفایه الطالب : ص ‍ 37.
3. مناقب ابن شهر آشوب : ج 3 ص 319.
4. مناقب ابن شهر آشوب : ج 3 ص 321.
5. مناقب ابن شهر آشوب : ج 3 ص 319.
6. مختصرى از احوال حضرت ابوطالب (علیه السلام ) در 26 رجب ذکر مى شود.
7. منتخب التواریخ : ص 113.
8. تلخیص از ریاحین الشریعه : ج 3 ص 3، 4، 5، 6.
9. منتخب التواریخ : ص 113. اعلام الورى : ج 1 ص 306.
10. ریاحین الشریعه : ج 3 ص 6 - 7.
11. مناقب ابن شهر آشوب : ج 2 ص 200.
12. مناقب ابن شهر آشوب : ج 2 ص 204 - 205.
13. کشف الغمه : ج 1 ص 59.
14. مناقب : ج 2 ص 192 - 193، 197. روضه الواعظین : ج 1 ص 78.
15. مناقب ابن شهر آشوب : ج 2 ص 196 - 197. روضه الواعظین : ج 1 ص 79. بحار الانوار: ج 35 ص 11.
16. مناقب ابن شهر آشوب : ج 2 ص 198 - 199. امالى شیخ طوسى : ص 706. بحار الانوار: ج 35 ص ‍ 8 - 36. آفتاب کعبه : ص 45.
17. اعلام الورى : ج 1 ص 306. ارشاد: ج 1 ص 5.
18. بحار الانوار: ج 35 ص 6. روضه الواعظین : ج 1 ص 81.
19. مناقب : ج 2 ص 198.
20. روضه الواعظین : ج 1 ص 79. مناقب : ج 2 ص 198. بحار الانوار: ج 35 ص 13.
21. على (علیه السلام ) ولید الکعبه : ص 32.
22. على (علیه السلام ) ولید الکعبه : ص 32.
23. بحار الانوار: ج 35 ص 9 - 37.
24. مناقب : ج 2 ص 198.
25. بحار الانوار: ج 35 ص 22. مناقب : ج 2 ص 198.
26. بحار الانوار: ج 35 ص 18. مناقب : ج 2 ص 172. کشف الغمه : ج 1 ص 59.
27. مناقب : ج 2 ص 199.
28. مناقب : ج 2 ص 199.
29.قسمتهاى آخر خطبه 234 نهج البلاغه فیض الاسلام : ص 802.

وقایع این روز:

1.مرگ معاویه

در این روز سال 60 ه‍ معاویه بن ابى سفیان لعنه الله علیه در سن 78 سالگى در شام به درکات جهنم شتافت . روز شادى اهل ایمان و حزن و اندوه اهل کفر و طغیان است . و روزه این روز به جهت شکر الهى بر هلاکت معاویه مستحب است¹ .

نسب معاویه

کلبى نسابه و ابن روزبهان که از ثقات نزد علماى اهل سنت هستند، نقل کرده اند که معاویه فرزند چهار نفر بوده : عماره ، مسافر، ابوسفیان و مردى که اسم او را نمى برند. راغب اصفهانى در محاضرات و ابن ابى الحدید از ربیع الابرار زمخشرى نقل مى کنند که معاویه را به چهار کس نسبت مى دادند: مسافر بن ابى عمرو، عمار بن ولید بن مغیره ، عباس و صباح که مغنى عماره بن ولید بود. مادر معاویه هند با صباح - که جوان خوش رویى بود و کارگر ابوسفیان بود - الفتى تمام داشت ! اما به ظاهر بو را معاویه بن ابى سفیان بن حرب مى گویند².
ابوسفیان مردى زشت و کوتاه قد بود، و یک چشم او در طائف و چشم دیگرش در یرموک کور شده بود³. باطنش کورتر از چشمش بود و نهایت عداوت و دشمنى با پیامبر (صلى الله علیه و آله ) به وجود مى آمد دخالت داشت و در سال فتح مکه از ترس اسلام آورد و با نفاق زندگى کرد تا در سن 82 سالگى در سال 30 ه‍ به درک رفت .
مخفى نمایند که حمامه یکى از جدات معاویه است که در بازار المجاز صاحب پرچم و مشهور بود! و از این جانسب ابوسفیان هم معلوم مى شود. مادر معاویه هند است که از ذوات الاعلام است و میل فراوانى به غلامان سیاه داشت و از توضیح حال پدر معاویه وضع مادر او هند روشن مى شود⁴.
محدث قمى (رحمه الله ) مى فرماید: چون پیامبر (صلى الله علیه و آله ) در فتح مکه ریختن خون معاویه را مباح شمردند، به اصرار و شفاعت عباس ، پنج ماه قبل از شهادت پیامبر (صلى الله علیه و آله ) اسلام آورد⁵.

حکومت معاویه در شام

یزید بن ابى سفیان از طرف ابوبکر با لشکر مسلمین به طرف شام رفت ، معاویه هم همراه آنها بود یزید در شام مرد و ابابکر ولایت شامات را به معاویه واگذار کرد و به این حال بود تا زمان خلافت امیر المؤ منین (علیه السلام ) که طغیان معاویه علیه آن حضرت شروع شد. پس اساس ظلمهاى معاویه را هم ابوبکر بنا نهاد.
معاویه در سال 45 ه‍ براى پسرش یزید بیعت گرفت . او اول کسى بود که دشنام بر امیر المؤ منین (علیه السلام ) را ترویج کرد و در آخر خطبه نماز جمعه لعن و جسارت بر امیر المؤ منین (علیه السلام ) مى کرد. او دستور داد در تمام شهرها این لعن انجام شود و تا زمان عمر بن عبد العزیز ادامه داشت تا اینکه او لعن بر آن حضرت را منع کرد⁶.

دشمنى معاویه با امیر المؤ منین (علیه السلام )

معاویه به صحابه و تابعین دستور داد تا حدیث در مذمت امیر المؤ منین (علیه السلام ) جعل کنند، و عده زیادى از محبین و ارادتمندان آن حضرت را شهید کرد مانند جناب مالک اشتر نخعى که در قلزم مصر به سم شهید شد⁷. امام مجتبى (علیه السلام ) را به دست جعده عیال آن حضرت مسموما شهید کرد.
معاویه مردى خوش گذران و پرخور بود، به حدى که از کثرت خوردن مى گفت : ((خسته شدم ولى سیر نشدم ))، و این به خاطر نفرین حضرت رسول (صلى الله علیه و آله ) درباره او بود. او در نفاق و عوام فریبى تجربه به سزایى داشت . محدث قمى (رحمه الله ) نقل مى کند که دویست خبر از طرق معتمده اهل سنت در مذمت معاویه نقل شده است .

ماجراى مرگ معاویه

آخر الاءمر معاویه در مسیر مکه به شام بیمار شد، به حدى که مى لرزید و دهان او بسته نمى شد، تا وارد شام شد و در آنجا جان به مالک دوزخ داد و رهین اعمال خویش گردید. هنگام مرگ سن او را 75 یا 82 یا 92 سال نقل کرده اند.
جنایات او زیاده از آن است که در این مختصر بگنجد ولى در هنگام مرگ به یکى از خواص خود گفت : چند گناه بزرگ کرده ام : حق على بن ابى طالب را غصب کردم ، حسن بن على را به فریب دادن جعده به شهادت رساندم ، و یزید را به جانشینى خود انتخاب کردم ، و حجر بن عدى و اصحاب او را به قتل رساندم⁸ .
در مرگ معاویه بعضى فقط ماه را ذکر کرده اند⁹ و بعضى 4 رجب¹⁰ و برخى 22 رجب ذکر نموده اند¹¹. 12 رجب ، 14 رجب ، 15 رجب هم نقل شده است که این 3 قول به یکدیگر نزدیک ترند¹².

2. ورود امیر المؤ منین (علیه السلام ) به کوفه

در این روز در سال 36 ه‍ امیر المؤ منین (علیه السلام ) بعد از واقعه جمل وارد کوفه شدند و آن شهر را به عنوان مقر حکومت انتخاب نمودند، و اولین خطبه را در شهر کوفه در این روز ایراد فرمودند¹³.

1. مسار الشیعه : ص 34. فیض العلام : ص 316.
2. تتمه المنتهى : ص 47، 48، 50، 52. منتخب التواریخ : ص 448 - 449. وقایع الایام : ج رجب ، ص ‍ 174.
3. اسد الغابه : ج 3 ص 13.
4. آخر ماه ذى الحجه روز مرگ هند است که احوال او در آنجا ذکر شده است .
5. تتمه المنتهى : ص 47. احقاق الحق : ص 265. التعجب : ص 106. نهج الحق و کشف الصدق : ص ‍ 310
6. بحار الانوار: ج 33 ص 214.
7. مراقد المعارف : ج 2 ص 223.
8. منتخب التواریخ : ص 449. وقایع الایم : ج رجب ، ص 173.
9. الدرجات الرفیعه : ص 423. تاریخ الخلفاء: ص 198.
10. تاریخ بغداد: ج 1 ص 200.
11. زاد المعاد: ص 35
12. زاد المعاد: ص 35. مصباح کفعمى : ج 2 ص 598. فیض العلام : ص 316. تتمه المنتهى : ص 47، 48، 50، 51، 52. منتخب التواریخ : ص 448 - 449. وقایع الایام : ج رجب ، ص 174.
13. وقایع الایام : ج 1 ص 118 - 178. قلائد النحور: ج رجب ، ص 104. بحار الانوار: ج 32 ص 352.

وقایع این روز:

1. ولادت امام جواد علیه السلام

حضرت جواد الائمه (علیه السلام ) بنابر مشهور در دهم ماه رجب سال 195 ه‍ به دنیا آمده اند¹. اقوال دیگر در ولادت آن حضرت چنین است : 17 ماه رمضان ، 15 ماه رمضان² ، آخر ذى القعده ، به قولى هم در 13 رجب ولادت آن حضرت واقع شده است³ .
پدر بزرگوار آن حضرت امام رضا (علیه السلام )، و مادر آن حضرت جناب سبیکه یا دره است که حضرت رضا (علیه السلام ) نام ایشان را ((خیزران )) نهادند⁴.
نام آن حضرت محمد، و کنیه ایشان ابوجعفر و مشهورترین القاب آن حضرت تقى و جواد است . حضرت رضا (علیه السلام ) آن حضرت را به کنیه یاد مى کردند، و مى فرمودند: ((ابو جعفر به من نامه نوشته است ))، و نامه هایى که از آن حضرت مى رسید در نهایت جلالت و زیبایى بود، و هنگامى که امام (علیه السلام ) مى خواستند نام براى امام جواد (علیه السلام ) بنویسند آن حضرت را به بزرگى و احترام مورد خطاب قرار مى دادند⁵.
یک روز در ایام کودکى حضرت جواد (علیه السلام ) آن حضرت را نزد پدر بزرگوارش امام رضا (علیه السلام ) آوردند. آن حضرت فرمودند: ((این مولودى است که براى شیعه مبارکتر از او بدنیا نیامده است⁶ ))، چرا که چهل سال و چند ماه از سن مبارک امام رضا (علیه السلام ) گذشته بود و آن حضرت هنوز اولادى نداشتند، و بعضى از شیعیان در امر امامت نگران بودند، هنگامى که خداوند جواد الائمه (علیه السلام ) را به مولایمان حضرت رضا (علیه السلام ) داد، نگرانى و شک و تردید مردم بر طرف شد.
آن حضرت شش فرزند داشت : ابوالحسن حضرت هادى (علیه السلام )، ابوطالب جناب زید، ابو جعفر جناب موسى مبرقع ، حکیمه خاتون ، خدیجه خاتون ، ام کلثوم⁷ .

2. ولادت حضرت علی اصغر علیه السلام

 ولادت با سعادت حضرت باب الحوائج على اصغر (علیه السلام ) در این روز واقع شده است⁸ . با در نظر گرفتن اینکه آن حضرت در شش ‍ ماهگى در روز عاشورا در کربلا به شهادت رسید، ولادت حضرت مطابق این روز مى شود. بعضى هم ولادت آن حضر را در روز 8 یا 9 ثبت کرده اند.
نام شریف آن حضرت عبد الله مشهور به على اصغر است . لقب شریفش ‍ باب الحوائج ، رضیع ، مذبوح من الاذن الى الاذن است . پدر بزرگوارش امام حسین (علیه السلام )، و مادر والامقامش حضرت رباب دختر امرء القیس ‍ کلبى است .
قاتل آن حضرت ، حرمله بن کاهل اسدى ملعون است که قلب امام حسین (علیه السلام ) و اهل بیت و شیعیان ، بلکه هر شنونده این مصیبت را سوزاند.

1. اعلام الورى : ج 2 ص 91. مناقب ابن شهر آشوب : ج 4 ص 379. زاد المعاد: ص 20. فیض العلام : ص 299. مصباح کفعمى : ج 2 ص 599. مصباح المتهجد: ص 741. بحار الانوار: ج 50 ص 7 - 14.

2. تقویم المحسنین : ص 11.

3. زاد المعاد: ص 21. مصباح المتهجد: ص 754.

4. اعلام الورى : ج 2 ص 91. بحار الانوار: ج 50 ص 7.

5. عیون اخبار الرضا (علیه السلام ): ج 2 ص 240.

6. انوار البهیه : ص 125. کافى : ج 1 ص 321. ارشاد: ج 2 ص 279.

7. تاریخ سامراء: ج 3 ص 302.

8. تقویم الائمه (علیهم السلام ) ص 73 - 78م سحاب رحمت : ص 535.