وقایع این روز:

1- شهادت عمار و خزیمه

در این روز درسال 37 ه عمار یاسر به سن 93 سالگی و خزیمه بن ثابت در جنگ صفین به شهادت رسیدند.

پدر عمار جناب یاسر بن عامر است، و او اول مردی در اسلام بود که در مکه به دست مشرکین به شهادت رسید.مادر عمار جناب سمیه بود که بر اذیت کفار مکه صبر فراوان کرد و اولین زن شهیده در اسلام بود که به دست ابوجهل به شهادت رسید.

اما عمار را ابوالعادیه و ابوحواء سکسکی شهید کردند.زمانی که خبر به امیرالمومنین «علیه السلام» رسیدبسیار محزون شد و بر بالین عمار آمد و سر او را بر زانو نهاد و با حزن اندوه فراوان اشعاری در بی وفایی دنیا و دوری از دوستان قرائت فرمود.سپس فرمود: «انا لله و اتا الیه راجعون. هر کس بر قتل عمار غمگین نباشد او را از مسلمانی بهره ای نیست. بهشت نه یک بار بلکه بارها بر عمار واجب شده است ».

2- جنگ نهروان

در نهم صفر سال 39 ه فتح نهروان واقع شد، و ذوالثدیه رئیس خوارج به درک واصل شد.

منبع: کتاب تقویم شیعه «از عبد الحسن نیشابوری»

وقایع این روز:

_ وفات حضرت سلمان«رحمه الله»

اورا سلمان بن الاسلام و سلمان پاک و سلمان محمدی لقب داده اند.

در خطاب به او گفته اند : « السلام علیک یا من خلط ایمانه باهل البیت الطاهرین ».

امیر المومنین «علیه السلام» فرمودند : « سلمان از کسانی بود که بر حضرت زهرا «علیها السلام» نماز خواند ».

امام صادق «علیه السلام» فرمودند : « سلمان علم اول و آخر را درک کرد، و او دریایی است که هر کسی را بهره ای از آن نیست ، و او از ما اهل بیت است ».

در بزرگی مقام و قدر او همین اندازه بس که مولانا امیرالمومنین «علیه السلام» وسایل غسل و کفن او را آوردند و او را غسل داده کفن نمودند و بر او نماز خوانده دفن نمودند.

جبرئیل به پیامبر «صلی الله علیه و آله» عرضه داشت : « اشتیاق بهشت به سلمان بیشتر از اشتیاق او به بهشت است ».

منبع: کتاب تقویم شیعه «از عبدالحسین نیشابوری»

آیا نیت گناه، گناه محسوب می شود؟

پاسخ:

در تعریف فکر و نیت گفته اند: فکر، خطور چیزی در ذهن است، بدون اختیار و گاهی هم با اختیار، بدون اینکه تصمیم بر انجام آن فعل در خارج داشته باشیم و صرفاً یک عمل ذهنی صرف است و در آن عزم بر انجام فعل وجود ندارد. ولی نیت آن است که پس از فکر و خطور ذهنی، انسان تصمیم بر انجام آن فعل می گیرد و اگر مانعی در خارج وجود نداشته باشد، انجام آن فعل قطعی خواهد بود.
هر فعل اختیاری که از انسانی سر می زند، پیش از صدور آن، چهار حالت در باطن انسان پدید می آید: خطور، میل، اعتقاد، عزم. مثلاً شخصی گناهی به دلش می گذرد، سپس به آن میل و رغبت می کند، پس از آن دلش می گوید: باید آن را انجام داد، پس اگر مانع خارجی یا داخلی، مانند حیا و ترس نباشد، به آن گناه عزم و اراده می کند و آن را انجام می دهد.
حالت اول را تصور، خاطره، حدیث نفس و وسوسه گویند. حالت دوم را رغبت، میل، طبع و شوق گویند. حالت سوم را اعتقاد و حالت چهارم را عزم و اراده.⁽¹⁾ به نظر می رسد، فکر گناه، سه مورد اول باشد که معمولاً بی اختیار است. اما نیت گناه، همان عزم و اراده بر انجام آن است. اما دربارة حکم هر کدام از آنها، گفته شده است، آنچه بی اختیار به نظر انسان می رسد و در دلش خطور می کند، مورد تکلیف نمی باشد، ولی تصمیم و عزم بر گناه که اختیاری است، مورد تکلیف و حرام است.
شهید دستغیب در این مورد می فرماید: «آنچه اضطراری و غیر اختیاری است، حالت اول و دوم است. زیرا کنترل کردن خود از خاطره ناروا و میل به آن، مشکل و گاهی محال است. بنابراین مورد تکلیف نیست و مؤاخذه و عقوبت بر این دو حالت، عقلاً قبیح است. اما حالت سوم، یعنی حکم به این که آن کار را باید به جا آورد، پس گاهی بی اختیار واقع می شود و آن هم مؤاخذه ندارد و گاهی با اختیار است. یعنی می تواند حکم نکند و به انجام دادن معتقد نشود، پس بر آن مؤاخذه می شود و اما حالت چهارم، پس اختیاری بودن آن آشکار است. زیرا پس از پیدایش سه حالت مزبور، اراده حتمی نیست. بلکه ممکن است به واسطة بودن مانع خارجی یا داخلی، از آن صرف نظر کند و اراده ننماید. بلکه اگر اراده کرد، وقوع فعل حتمی است. بنابراین عزم و اراده مورد تکلیف است و استحقاق مؤاخذه و عقوبت بر آن عقلی می باشد.»⁽²⁾ ایشان برای این مطلب به آیات و روایاتی تمسک کرده است که برخی از آنها را ذکر می کنیم:
1. اِن السمع والبصر والفؤاد کل اولئک کان عنه مسئولاً⁽³⁾ یعنی در قیامت به انسان گویند: چرا شنیدی آنچه روا نبود برای تو که بشنوی و چرا نظر کردی در آنچه برای تو روا نبود نظر کنی و چرا عزم کردی بر آنچه بر تو حلال نبود که بر آن عزم کنی.⁽⁴⁾
2. إن تبدوا ما فی أنفسکم او تحفوه یحاسبکم به الله.⁽⁵⁾ تفسیر مجمع البیان، در این باره می گوید: «تنها چیزی که مورد محاسبه و مؤاخذه خواهد بود، همان عزم انسان است که دل بر آن بسته، با اینکه بر نگهداری خود از آن توانایی دارد. بنابراین عزم از افعال قلبی است و بر آن جزاء داده می شود. چنانکه بر افعال جارحه جزا داده می شود، لکن با این تفاوت که در عزم بر گناه، جزاء عزم بر گناه داده می شود، نه جزاء همان گناه، ولی در عزم به طاعت، جزاء همان طاعت به او داده می شود تفضلاً. چنانکه در روایات رسیده، منتظر نماز، مادامی که در حال انتظار است، در نماز می باشد. یعنی ثواب نماز خواندن به او داده می شود و اگر عمل خیر را انجام داده، ده برابر نوشته می شود.⁽⁶⁾
علامه طباطبایی (ره) نیز در المیزان اموری را که در نفس و روان انسان استقرار یابد و منشأ صدور فعل گردد، مورد تکلیف می داند و مثال به تصمیم و عزم بر گناه می زند.⁽⁷⁾
پس خلاصه و نتیجة مطالب اینکه، نیت گناه، عزم و تصمیم بر گناه است و مورد تکلیف و مؤاخذه خواهد بود. ولی فکر گناه که بی اختیاری است عقوبتی ندارد.

پاورقی: