وقایع این روز:

_ تجهیز لشکر اسامة

در این روز در سال 11 ه پیامبر «صلی الله علیه وآله» به عده ای خاص از صحابه و به خصوص ابوبکر و عمر و عثمان امر فرمودند برای سفر به روم و جنگ با رومیان به امیری اسامة بن زید آماده شوند. آنان از این امر کراهت داشتند و نسبت به فرماندهی اسامة بر سپاه اسلام به خاتم الانبیاء «صلی الله علیه و آله» اعتراض کردند. حضرت فرمودند: « خدا لعنت کند کسی را که از لشکر اسامة تخلف کند »، ولی با این همه ابوبکر و عمر و عثمان تخلف کردند و بازگشتند!¹

جریان قلم ودوات که در روزهای پایانی زندگی پیامبر(ص) رخ داد:

محمد بن سعد (م 230) در حدیثی به نقل از سعید بن جبیر که به ابن عباس می رسد نقل می کند که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ روز پنج شنبه سخت دردمند شد. سعید بن جبیر می گوید: ابن عباس به گریه افتاد و گفت: روز پنج شنبه و چه پنج شنبه ای! درد پیامبر و بیماریش سخت شد حضرت فرمود دوات و قلم و کاغذی بیاورید تا برای شما مطلبی نوشته شود که پس از آن گمراه نشوید. گوید یکی از کسانی که در آنجا بود، گفت: پیامبر هذیان می گوید ( سروصدا و اختلاف در آوردن یا نیاوردن کاغذ و قلم زیاد شد) سپس کسی گفت یا رسول الله آنچه میخواستید بیاورم؟ وپیامبر(ص) دیگر کاغذ و قلم نخواست.»⁽¹⁾ همین نویسنده در حدیثی دیگر آورده که پیامبر فرمود: بیایید نامه ای برای شما بنویسم که پس از آن هرگز گمراه نشوید. عمر گفت: درد و بیماری بر پیامبر غلبه یافته، قرآن پیش شماست و همین قرآن که کتاب خداست ما را بس است کسانی که در خانه بودند در این مورد اختلاف کردند...»⁽²⁾ طبری (م 310هـ) نیز همین احادیث را با تفاوت های جزئی به نقل از سعید بن جبیر از ابن عباس نقل کرده است.⁽³⁾
همین حدیث را بسیاری از بزرگان و علما در کتاب های خویش با اختلافات جزئی در مطالب ذکر کرده اند.

پاورقی:

وقایع این روز:

_طلب کتف توسط پیامبر «صلی الله علیه و آله»

در این روز پیامبر «صلی الله علیه وآله» دوات و کتف طلبیدند تا بنویسند که خلافت بلافصل برای امیر المومنین «علیه السلام» است، ولی عمر مانع از این کار شد و به ساحت اقدس نبوی «صلی الله علیه وآله» جسارت کرد وگفت: « ان الرجل لیهجر »:«این مرد هذیان می گوید»!

همچنین پیامبر «صلی الله علیه و آله» در این روز بر منبر رفتند و خطبه خواندند و مردم را موعظه نمودند و به پیروی از قرآن و عترت فراخواندند¹.

1-مستدرک سفینة البحار: ج6 ص295. بحار الانوار: ج22 ص473.

منبع: کتاب تقویم شیعه «عبدالحسین نیشابوری»

ملاک و معیار دقیق تشخیص گناهان کبیره:

در مورد گناهان کبیره دو بحث وجود دارد:
1. ملاک و معیار در تشخیص گناهان کبیره از گناهان صغیره چیست؟
2. با توجّه به ملاک و معیار، از نظر مصداقی چه گناهانی جزء کبائر محسوب می‌شوند؟
امّا مطلب اوّل اینکه ملاک و معیار کبیره بودن گناه چیست؟ علاّمه طباطبایی در تفسیر المیزان، ذیل آیه شریفه 31 سورة نساء 9 قول را ذکر می‌کند که اهمّ آن اقوال عبارتند از:
1. معیار نهی الهی است: بر این اساس هر آنچه را که خداوند از انجام آن نهی کرده است، انجام آن عمل و مخالفت با نهی الهی، گناه کبیره شمرده می‌‌شود و برعکس اگر خداوند به انجام کاری امر نموده باشد، ترک آن گناه کبیره است، صاحب مجمع البیان می‌فرماید: همین قول مختار ما امامیّه است.⁽¹⁾
2. معیار اعمال حسنه فرد است: یعنی اگر عقاب گناهی از ثواب‌هایی که مرتکب آن گناه دارد کمتر باشد، گناه صغیره محسوب می‌شود و اگر بیشتر باشد، آن گناه کبیره محسوب می‌شود. این نظریة معتزله است.
3. معیار استخفاف امر الهی است: بر این اساس صغیره و کبیره بودن، دو امر اعتباری است. به این بیان که اگر مرتکب گناه، عمل را از روی سبک شمردن امر الهی و با استهزای به دین و یا بی‌التفاتی و بی‌مبالاتی نسبت به آن انجام دهد، گناه کبیره محسوب می‌شود، ولی اگر گناه را نه به جهت استخفاف امر الهی، بلکه به جهت ضعف نفس و غلبة شهوت و غضب و یا ترس انجام داده باشد، جزو صغایر است.
4. معیار وعدة عذاب در قیامت است: بر اساس این معیار، هر گناهی که بر ارتکاب آن وعده عذاب الهی داده شده باشد، جزو کبائر است و الّا جزو کبائر نیست و مؤیّد این معیار دو روایت است. در کافی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ نقل شده است:«گناه کبیره گناهی است که خداوند مرتکب آن را وعدة آتش داده است.» در حدیث دیگر از امام باقر ـ علیه السّلام ـ در من لا یحضره الفقیه و تفسیر عیاشی، آمده است:«کبیره گناهی است که خدای متعال مرتکب آن را تهدید به آتش کرده باشد.»
علاّمة طباطبایی در تفسیر المیزان سایر اقوال را با دلایل متقن ردّ می‌کند و صرفاً نظریة چهارم را می‌پذیرد و در چند مورد به پذیرش این نظریه اشاره می‌کند. و در ذیل مباحث روایی می‌فرماید: گناه کبیره گناهی است، که با لحن شدید از ارتکاب آن نهی شده و یا در نهی از آن اصرار صورت گرفته و یا بر ارتکاب آن وعدة آتش دوزخ داده شده است، حال چه این معنی از کتاب الهی استفاده شود و یا از سنّت و احادیث.
البته علاّمة طباطبایی تصریح می‌کند، این معیار ما منافات با آن معیار اصلی که عبارت از وعده بر عذاب الهی بود، ندارد. معیار همان است. منتهی تهدید به آتش گاهی بالصراحت فهمیده می‌شود و گاهی با اشاره. مثل جایی که لحن نهی شدید است.⁽²⁾ بنابراین معیار کبیره بودن گناه از دیدگاه علاّمه طباطبایی روشن گردید.
مرحوم آیت الله دستغیب نیز همین معیار را پذیرفته است. لذا در ابتدای کتاب ارزشمند گناهان کبیره می‌گوید: گناه بر دو قسم است کبیره و صغیره، در این که مراد از کبیره چیست؟ اقوال مختلف است. قول جامع در این مسئله که موافق با تحقیق و تصویب نوع علمای اعلام و مراجع تقلید است، فرمایش سید یزدی در عروه است که می‌فرماید: برای تعیین گناه کبیره چهار راه وجود دارد:
1. گناهی که در قرآن و یا احادیث به کبیره بودن آن تصریح شده است.
2. گناهی که در قرآن و سنّت وعده آتش به ارتکاب آن رسیده باشد.
3. گناهی که در قرآن و یا سنّت از گناه مسلّم الکبیره بزرگتر شمرده شده باشد.
4. گناهی که از زمان ائمة معصومین ـ علیهم السّلام ـ نسلاً بعد نسلٍ بزرگ شمرده شده باشد.⁽³⁾
درست است راه شناخت گناه کبیره از یکی از این چهار طریق امکان پذیر است، اما معیار همان گونه که در روایات آمده است وعده به آتش دوزخ است، و سایر راهها بر همان معیار برمی‌گردد.
امّا مقام دوم: یعنی مقام تطبیق معیار کلّی، و اینکه این معیار بر چه گناهانی صادق است و چه گناهانی بر اساس آن معیار جزء کبائر است؟ این یک بحث مصداقی است. مرحوم شهید دستغیب در کتاب گناهان کبیره، مصادق آن معیار کلّی را تعیین کرده است. و کار عمدة ایشان در کتاب گناهان کبیره همین است و انصافاً کار بسیار خوب و مهمّی است و ایشان به طور کلّی در چهار بخش آورده است:
1. گناهان کبیره‌ای که تصریح به کبیره بودن آنها شده است. در این قسمت چهل گناه را ذکر کرده است.
2. گناهان کبیره‌ای که وعده به عذاب داده شده است. در این بخش پانزده گناه را می‌آورد.
3. گناهانی که از طریق بزرگ بودن آنها از کبائر مسلّم، ثابت شده است. سه گناه را ذکر کرده است.
4. گناهانی که از طریق سیرة مسلمین، از زمان ائمة معصومین ـ علیهم السّلام ـ تا کنون به اثبات رسیده و 5 گناه است.
در مجموع ایشان شصت و سه گناه را به عنوان مصادیق کبائر آورده است.

پاورقی:

1. طبری، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1415 ق، ج5، ص70.
2. طباطبایی، سید محمّد حسین، تفسیر المیزان، تهران، دار الکتب اسلامیه، چاپ پنجم، 1372، ج4، ص345 ـ 355.
3. دستغیب، عبدالحسین، گناهان کبیره، تهران، انتشارات جهان، چاپ ششم، بی‌تا، ج1، ص 26 ـ 28.

زیارت امام حسین «علیه السلام» در شب جمعه و ایام مخصوصه دیگر:

شکی نیست که زیارت امام حسین «علیه السلام» در غیر ایام مخصوص، در هر وقت و زمان دیگر، خصوصا اوقات شریفه و بالاخص ایامی که با آن حضرت نسبتی داشته باشد (مثل روز مباهله و روز نزول سوره «هل اتی» و روز تولد آن حضرت)فضیلت دارد و در این ایام فرشتگان از آسمان نازل می شوند¹ و در میان آنها، شب های جمعه از اهمیت ویژه ای برخوردار است و روایات متعددی در ارتباط با آن وارد شده است، از جمله:

1-در حدیثی از امام صادق «علیه السلام» می خوانیم خدای متعال در هر شب جمعه نظر عنایت خاصی به امام حسین «علیه السلام» می افکند و جمیع پیامبران و اوصیای آنان را به زیارتش می فرستد².

2-«ابن قولویه» از یکی از یاران امام صادق «علیه السلام» نقل می کند که فرمودند: «هر کس در هر جمعه، قبر امام حسین «علیه السلام» را زیارت کند به یقین آمرزیده می شود، و با حسرت از دنیا بیرون نمی رود، و با حضرتش در بهشت همسایه می شود»، سپس به او فرمود: « چه کسی است که از همسایگی با امام حسین «علیه السلام» در بهشت شادمان نشود؟» عرض کرد: کسی که رستگار نشده باشد³.

3- از بعضی روایات استفاده می شود که حضرت ولی عصر «علیه السلام» خبر سلیمان اعمش را که می گوید:« همسایه اش به او گفت: در خواب دیدم که برگه هایی از آسمان فرو می ریزد که در آنها امان از آتش دوزخ برای هر کس که در شب جمعه امام حسین «علیه السلام» را زیارت کندنوشته بود»⁴ تایید فرموده است.

نکته قابل توجه:

برای زیارت امام حسین «علیه السلام» از راه دور چند طریق ذکر شده است:

کیفیت زیارت امام حسین «علیه السلام» از راه دور:

1-سه بار بگوید: «صلی الله علیک یا اباعبدالله»

2-بگوید:« السلام علیک یا اباعبدالله، السلام علیک و رحمة الله و برکاته»

3-طریق سوم: زیارتی است که در مفاتیح آمده و دوستان گرامی که مایلندبخوانند، می توانند در آنجا مطالعه فرمایند.

1-بحارالانوار: ج98 ص98 حدیث29.

2-کامل الزیارات: باب 38،ص113 حدیث4.

3-همان مدرک:باب74، ص183 حدیث3.

4-بحارالانوار:ج45 ص401 حدیث12.

منبع:مفاتیح نوین «آیت الله مکارم شیرازی»